Verantwoordelijkheid bij groen vrijwilligerswerk
Groene vrijwilligers en Arbowet
Als vrijwilliger heb je volgens de Arbowet recht op veilige en gezonde werkomstandigheden. Maar hoe kan je dat realiseren in de natuur? Je komt daar immers regelmatig onverwachte omstandigheden en risico’s tegen.
Je kan te maken hebben met ongelijke ondergrond, met zwaar lichamelijk werk, met werken op hoogte en met ziekte-veroorzakers als teken. Ook als boerenlandvogelvrijwilligers kan je opdringerige koeien en molsgaten tegenkomen. Vanwege deze risico’s (met soms ernstige gevolgen) val je als vrijwilliger onder de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en het Arbobesluit.
De coördinator van de groep is verplicht om hieraan, in samenwerking met de opdrachtgever, voldoende aandacht te besteden en het noodzakelijke schriftelijk vast te leggen. De opdrachtgever, kan een terreinbeherende organisatie, een particulier of andere partij zijn, In dit artikel gaan we daar nader op in.
Bij de uitvoering van werkzaamheden moeten vooraf afspraken gemaakt en maatregelen genomen zijn door opdrachtgever en de coordinator van de vrijwilligersgroep. Zo houd je de risico's beheersbaar.
Samen ben je verantwoordelijk voor het doorgaan of stoppen van de activiteit. Bijgaand kaartje kan je helpen bij dat besluit.
STOP de werkzaamheden
Verantwoordelijk of aansprakelijk
De begrippen verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid worden soms door elkaar heen gebruikt. Toch is er een duidelijk verschil. Een verantwoordelijke partij heeft de plicht om iets te doen.
Als je geen of onvoldoende verantwoordelijkheid neemt, dan kan een rechter bij een ongeval of schade beslissen dat er sprake is van nalatigheid en je daarmee aansprakelijk stellen. Een aansprakelijke partij kan een boete krijgen of worden vervolgd. Ook kan je verplicht worden de schade te vergoeden.
Wie is verantwoordelijk
De wet kent geen zelfstandige vrijwilligers. De wettelijke verantwoordelijkheid voor veilige en gezonde werkomstandigheden ligt volgens de Arbowet bij “diegene bij wie je als vrijwilliger werkzaam bent”.
De inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) legt het zo uit: "Uit de geschiedenis van de totstandkoming van die bepalingen volgt niet zonder meer dat dit altijd de vrijwilligersorganisatie is". Inspectie SZW spreekt van een gedeelde verantwoordelijkheid tussen de deelnemende partijen.
Waarvoor ben je gezamenlijk verantwoordelijk
Onderstaande 4 voorschriften / taken die in de samenwerking tussen de vrijwilligersgroep, terreineigenaar en (organisatie voor) Landschapsbeheer moeten worden verdeeld.
- Maak een risicoinventarisatie en Plan van Aanpak
- Zorg voor persoonlijke beschermingsmiddelen (pbm’s) voor alle vrijwilligers die aansluiten bij de risico's genoemd in het Plan van Aanpak
- Geef instructie over veilig werken
- Houd toezicht op naleving instructies en voorschriften en het gebruik van pbm’s. Als vrijwilliger heb je natuurlijk zelf de verantwoordelijkheid om de verstrekte PBM’s te gebruiken en de gegeven instructies op te volgen.
LandschappenNL ontwikkelt methodes waarmee de partijen deze 4 wettelijke verantwoordelijkheden kunnen verdelen. De daarbij benodigde documenten kun je binnenkort op deze pagina vinden. Met het onderstaande schema ontdek je alvast waar jouw verantwoordelijkheid ligt.
Schema verantwoordelijkheid
Organiseer Veldhulpverlening
Gebeurt er ondanks alle goede voorbereidingen, instructie en begeleiding toch nog een ongeluk, dan kan je met een goed voorbereide Veldhulpverlening levens redden. En ter plekke indien nodig de noodzakelijke maatregelen treffen
Voor de brochure Veldhulpverlening: klik op onderstaande afbeelding en download het bestand.
checklist Veldhulpverlening - brochure
Checklist Veldhulpverlening - samenvatting
Met behulp van de tips op de verkorte checklist Veldhulpverlening van de VBNE (vereniging van bos- en natuureigenaren) kom je tot een optimaal eindresultaat.