Vrijwillig molenaar, een prachtig vak om uit te oefenen

In Vasse ligt in het zacht glooiende landschap Watermolen Frans verscholen. Samen met Watermolen Bels, die iets verderop ligt, worden ze beheerd door een 9-tal vrijwillige molenaars. De watermolens zijn eigendom van Landschap Overijssel. Groen Bezig ging op bezoek en sprak met molenaar Johan en leerling molenaar Bernadette.

door Nico Kloek

Is het een oude cultuur in ere houden, de prachtige techniek of de publieksfunctie?

Wat drijft een molenaar? Je wordt het niet zomaar. Als je leerling molenaar wilt worden, moet je een uitgebreide opleiding volgen, waar ook veel stages aan gekoppeld zijn. Vervolgens rond je dat af met 2 examens. Het eerste examen bij het Gilde van Vrijwillige Molenaars en het tweede examen bij de Vereniging De Hollandsche Molen. Bernadette (molenaar in opleiding oftewel MIO) "twee examens vind ik best pittig, maar als je goed voorbereid bent is het een peulenschil, zeggen ze....."

Aan het eind van het interview moet ik vaststellen dat er niet 1 element uitspringt. Het is de combinatie van de 3 elementen cultuur, techniek en mens die de vrijwillige molenaars van de molens van Bels en Frans drijven.

Misschien moet ik nog het team als vierde noemen. Op deze twee molens werken in totaal negen vrijwillige molenaars. Het is een fijn team begrijp ik, de jongste is rond de 50 jaar en de oudste heeft de 80 al aangetikt.

Molenaars Johan en Bernadette bij het Molenrad

Als kind kwam ik veel bij de molens van Bels en Frans

Johan, één van de oudgedienden op de molens, aan het woord : "Als kind kwam ik veel bij de molens. Ik woonde in de directe omgeving en de molens waren voor mij complete speeltuinen." De molenaar Geert Frans (Beernsgeert was zijn bijnaam) woonde naast de molen met een gezin van 10 kinderen. In de molen was het nogal mysterieus, vooral als de molenaar in een stofwolk van meel aan het malen was. Het kraakte en piepte, het was er vaak koud en vochtig. Johan: "We mochten overal bij maar aan 1 hendel mochten we niet komen: de lichter. Met de lichter kun je de afstand regelen tussen de maalstenen."

In 2006 vroeg Theo Frans, zoon van Beernsgeert, of Johan molenaar wilde worden. Dat leek hem wel wat. De molen was altijd in zijn gedachten gebleven. Zijn kinderen gingen de deur uit en hij kreeg meer tijd. En nu anno 2020 is hij bijna 15 jaar direct bij de molen betrokken.

Molenaar Johan kijkt toe hoe MIO Bernadette te lichter bedient

Coördinator Bezoekerscentrum Dal van de Mosbeek en MIO

Bernadette is sinds 2015 actief als vrijwillig coördinator van het Bezoekerscentrum Dal van de Mosbeek. Ze werkte mee aan diverse exposities o.a. over de geschiedenis van de beide watermolens als papiermolen en later als graanmolen.

Bernadette: "De watermolens intrigreerden me en ik kreeg steeds meer zin in de molenaarsopleiding."

Nu combineert ze haar vrijwilligerswerk als coördinator met deze opleiding. Johan is haar leermeester geworden. Hij is een prima leermeester vindt Bernadette.

Meester en MIO poserend bij één van de nostalgische schuren naast Watermolen Frans

Ok, maar wat houdt het vrijwillige vak molenaar op een watermolen nu eigenlijk in?

Eerst de techniek. De molenaar checkt de molen en de waterloop. De as wordt gesmeerd, waarna het waterrad en de maalstenen in werking mogen.

De molenaars vinden het heel leuk om bezoekers over de molens te vertellen. Er komen veel wandelaars en fietsers langs, vaak gezinnen. Soms blijven de kinderen om een handje te helpen. Ze worden na afloop dan verrast met het certificaat 'Molenmaatje' . Die kunnen ze trots mee naar huis nemen. Ook worden er wel activiteiten voor kinderen georganiseerd rondom de molen zoals uilenballen uitpluizen. Helaas is dat in deze tijd van Corona niet mogelijk.

De publieksfunctie hoort er wel bij als molenaar. Bels en Frans hebben een 300-jarige geschiedenis en de bezoekers zijn vaak onder de indruk hiervan.

Watermolen Frans heeft een winkeltje waarin meerdere artikelen verkocht worden, waaronder allerlei meelproducten.

De molenaars in gesprek met een passerende wandelaar.

Kom eens langs

Natuurlijk valt er nog veel meer te vertellen maar het is veel leuker om zelf eens te gaan kijken zodat je de sfeer kunt proeven. En bedenk dan dat in de vorige eeuw de molenaar Geert Frans met de combinatie molenaar en boer op deze plek zijn gezin met 10 kinderen kon onderhouden.

De molenaars nodigen je van harte uit om langs te komen zodat je zelf in levenden wijze kunt zien en ervaren hoe de molens werken. Daarbij wel de opmerking dat de molen op dit moment i.v.m. corona alleen onbemand open is. We hopen dat dit snel weer zal veranderen,

Aan het einde van dit artikel nog een kleine fotoserie

Door op de bullets onder de foto te tikken komt u bij de volgende foto.

Onder de fotoserie treft u nog een leuk filmpje aan over de Watermolen Frans