Een recensie van het boek met de intrigerende titel: Baardman & Boterkontje, de vogel en zijn naam.

Heet de fuut fuut omdat’ie ‘fuut’ roept? Houdt de ijsvogel van ijs en kan de putter putten? Met die vragen begint de achterflap van het boek Baardman & Boterkontje.

Dit soort vragen houdt vogelliefhebbers en taalliefhebbers bezig. Waar komen die soms raadselachtige namen vandaan? Wie bedenkt dat?

Toine Andernach, enthousiast vogelaar met een passie voor taal verklaart in dit boek de herkomst van raadselachtige vogelnamen.

Recensie

Toine Andernach heeft voor het schrijven van dit boek een indrukwekkend aantal bronnen geraadpleegd. Dat duidt op een wetenschappelijke benadering. Maar desondanks is Toine er in geslaagd het boek luchtig te houden. Het zijn informatieve en soms hilarische verhalen geworden. Regelmatig lijkt hij van de hak op de tak te springen maar dan blijkt er toch wel een rode draad in te zitten. Zo heeft hij het, als hij de haan bespreekt, voornamelijk over de koekoek. Maar gelukkig leren we ook dat haan afkomt van het Germaanse ‘hanan’ (zingen).

Helemaal mooi wordt het als hij de dodaars bespreekt. Dit hoofdstuk begint met de wintertaling, de bijnaam van een wintertaling is boterkontje naar zijn botergele achterkantje. Via de achterkant komt hij dan uit bij de fuut, niet omdat die ook een botergeel achterkantje heeft, maar wel omdat de fuut ver naar achteren staande poten heeft waardoor het lijkt of deze uit zijn billen steken. Vroeger heette de fuut dan ook aarsvoet en dat is geëvalueerd naar fuut. En zo komen we uiteindelijk bij de dodaars. Dodaarzen hebben van achteren een donsachtige pluk. Dod kan zowel van dons als van pluk afkomstig zijn. En aars betekent anus of meer algemeen achterwerk.

Deze benadering maakt het een humorvol boek waar toch heel veel informatie uit te halen valt. Daarmee is het boek overigens ook bruikbaar in het veld zoals u verderop in deze recensie kunt lezen.

Het boek is daarnaast voorzien van prachtig fotowerk. Dat is iets wat de toegankelijkheid nog verder vergroot.

Vogelnamenkwis

Een leuk detail in het boek is de vogelnamenkwis. Elk hoofdstuk wordt namelijk afgesloten met een kwisvraag. De meesten wist ik niet maar gelukkig zijn de antwoorden achterin het boek opgenomen.

Toepasbaarheid in het veld

Om terug te komen bij de introductie van deze recensie. Daar stonden drie vragen: Heet de fuut fuut omdat’ie ‘fuut’ roept? Houdt de ijsvogel van ijs en kan de putter putten?

Waar de naam fuut wegkomt hebt u al kunnen lezen in deze recensie en ja, ik verklap u uit het boek: een putter put maar een ijsvogel houdt niet van ijs. Hoe dat zit kunt u vinden in het boek.

Hoe leuk is het als u dit soort weetjes over vogelnamen mee kunt nemen in uw vrijwilligerswerk bijvoorbeeld als u vrijwilliger bent bij Gezond Natuur Wandelen, wandelen met mensen die wat meer willen bewegen in combinatie met een beetje natuurbeleving.

Tijdens het wandelen gaat het gesprek vast ook wel eens over de vogels die u onderweg tegenkomt en met de grappige voorbeelden uit dit boek heeft u gelijk weer een boeiend gespreksonderwerp.