Eendenkooi Haasjes, een oase in het uitgestrekte weidelandschap van Hasselt
We schrijven begin deze eeuw. Vogelaar Henk Luten besluit de totaal verwaarloosde ‘Eendenkooi Haasjes’ in Hasselt te adopteren. Rondom een deel van de eendenkooi had hij toen al met enkele vrijwilligers een vogelringstation ingericht. De reden van de adoptie was dat de kooi er erg verwaarloosd bij lag. Hij sluit een erfpachtovereenkomst af met Staatsbosbeheer en gaat met een aantal vrijwilligers aan de slag om de overwoekerde kooi op te knappen.
Nu bijna 25 jaar later staat er een prachtige eendenkooi en daarnaast, langs een deel van de kooi, het vogelringstation. Een ontvangstruimte, een bijenstal en een winkeltje waar vogelnestkastjes en honingproducten verkocht worden completeren het geheel. Groenbezig.nl nam een kijkje.
Opvolging
Ik word ontvangen door Hennie Luten, dochter van de in 2023 overleden Henk Luten. Zij zet het werk van haar vader voort. Dat is echt bijzonder als je rekent dat het eigenlijk alleen maar vrijwilligerswerk van haar vader betreft. Ze heeft nog een broer en een zus maar er was geen enkele twijfel wie dit werk zou overnemen. Haar interesse voor de natuur en dit werk is groot. Ze is ook bevoegd kooiker. Nog mooier is dat ook het acht jarig zoontje Wessel van Hennie veel interesse toont en vaak bij de eendenkooi te vinden is. De derde generatie in opkomst. Een gevleugelde uitdrukking van Wessel als een bezoeker van de eendenkooi tegen hem zegt dat dit wel een heel mooie speelplek is: “we doen hier heel serieuze dingen”
De vaste vrijwilligersgroep bestaat uit ongeveer 10 mensen. Hennie: “De gemiddelde leeftijd van de vrijwilligers is vrij hoog, het zijn bijna allemaal gepensioneerden. Ikzelf ben veel jonger, je vraagt je dan af of je als eindverantwoordelijke wel geaccepteerd wordt. Maar gelukkig bleek dat geen enkel probleem te zijn, we vormen een fijn team”.
Naast de 10 vrijwilligers is er nog een groep jongere personen uit de kennissenkring van Hennie die incidenteel opgeroepen worden voor het zware werk b.v. een boom omkappen, als dat aan de orde is.
De eendenkooi Haasjes
Een zeer oud en typisch Nederlands fenomeen is de eendenkooi. Veel voorkomend in de middeleeuwen. Via onderzoek zijn er in Nederland meer dan 3000 locaties bekend waar ooit eendenkooien waren. Nu zijn er nog ongeveer 120 geregistreerde eendenkooien. De prachtige eendenkooi Haasjes is er daar één van. Er wordt historisch onderzoek gedaan naar de vraag hoe lang de kooi al bestaat. Dat voert in ieder geval terug tot het jaar 1600.
Vroeger werden de kooien gebruikt om, met behulp van lokeenden en een kooikerhond wilde eenden te vangen voor de verkoop. Deze eenden werden door de kooiker de nek omgedraaid aan het einde van de vangpijp. Daar komt ons gezegde ‘iemand de nek omdraaien’ ook vandaan. Vaak was het een bijverdienste van een boer.
Deze eendenkooi heeft vooral een educatieve functie. De oude cultuurhistorische waarden van het kooikerbedrijf voor het nageslacht te bewaren. Daarnaast is de natuurwaarde van de eendenkooi ontzettend belangrijk. De kooi ligt in een groot ruilverkavelingsgebied waar niet zoveel gevarieerd groen te vinden is. Uitgestrekte weilanden voeren de boventoon. De eendenkooi liggend in een bosperceel met een heerlijk bosmeer is dan ook een oase voor allerlei diersoorten.
Het vogelringstation
Het vogelringstation dateert van begin deze eeuw. Vanaf 2001 werden er allerlei zangvogels geringd. Ik praat met Joop van Ardenne, bevoegd vogelringer. Met zijn collega ringers heeft hij duizenden vogels geringd. Het zijn ruim 40 verschillende soorten zangvogels en dat zijn dan zowel broedvogels, doortrekkers en wintergasten. Ze vangen het hele jaar door, zo mogelijk 1 maal per week. Dat doen ze met behulp van een mistnet van 250 meter lang dat midden over een pad in het bos rondom de eendenkooi loopt. De biometrische gegevens zoals vleugellengte, vetgraad en gewicht worden vastgesteld en doorgegeven aan het vogeltrekstation in Wageningen.
Joop: "het zijn natuurlijk de bijzondere vangsten die je bij blijven. Bijvoorbeeld dat ene vogeltje dat je 6 jaar geleden ook al eens geringd hebt".
De bijenstal
En dan is er natuurlijk nog de bijenstal. Een vijftal bijenvolken staan aan de rand van de eendenkooi opgesteld. De bijen verzamelen nectar en stuifmeel. Dit dient als voedsel voor jonge bijen en wordt daarnaast opgeslagen. De imker haalt de raten met honing uit de bijenkast en verwerkt die met een honingslinger. Naast de bijenvolken is er een buitenopstelling gemaakt om groepen meer te vertellen over het leven van een bijenvolk
Excursies
Jaarlijks zijn er ongeveer 1500 bezoekers. De vrijwilligers kunnen op maat excursies verzorgen over de 3 onderdelen die er zijn: de eendenkooi, het vogeltrekstation en de bijenstal. De vrijwilligers hebben daarvoor een ontvangstruimte gebouwd die overigens net gerenoveerd werd toen ik een bezoek bracht. Daarnaast verkoopt men ook vogelnestkastjes en honing.
Wilt u meer weten over al deze zaken? Onder onderstaande foto-impressie van deze eendenkooi annex vogelringstation annex bijenstal treft u een link aan om op de website van deze prachtig eeuwenoude voorziening te komen.
-
De entree -
Eén van de vier vangpijpen van de eendenkooi. In elke windrichting 1 vangpijp -
Uitzicht vanuit de kooi over de weilanden -
De kooi gezien vanaf de weg in het weidenlandschap -
Een deel van het 'winkeltje'met vogenkooitjes -
Pauze voor vrijwilligers in het ontvangstruimte. De ruimte krijgt op dit moment groot onderhoud. -
Joop van Ardenne bij het mistnet van het vogelringstation -
Onderhoudswerk in één van de vangpijpen -
Onderhoudswerk in het omringende bos. -
'Het spreeuwenlaantje'
