Annemarie Kamerling: ‘’Door je in biodiversiteit te verdiepen, gaat er een wereld voor je open’’
Biodiversiteit is de soortenrijkdom in het leven, van bacteriën, schimmels en planten tot dieren en regenwoud. Al deze soorten werken samen in een ecosysteem en zorgen zo voor evenwicht in de natuur. Waarom is biodiversiteit belangrijk en wat kunnen we zelf doen tegen de achteruitgang van soorten? In deze serie laten we professionals en vrijwilligers aan het woord over de stand van zaken rondom biodiversiteit in Nederland en hun werk op dit gebied. Zij geven tips en advies om biodiversiteit te verbeteren. In deze aflevering vertelt Annemarie Kamerling van Landschap Overijssel over haar werk als veldadviseur én haar groene vrijwilligerswerk.
Je bent adviseur Natuur en Landschapsbeheer bij Landschap Overijssel. Waar werken jullie aan?
‘’Als veldadviseur ben ik veel in het veld te vinden. Ik geef adviezen aan agrariërs op boerenerven en in buurten aan bewoners. Ook stem ik af met gemeentes en de provincie. Mijn focus ligt op Salland en de Sallandse Heuvelrug en ik ben ook actief rondom Zwolle en betrokken bij initiatieven in de IJsseldelta. Als veldadviseur ben ik juist buiten natuurterreinen druk bezig met de verbindingen tussen de grotere natuurterreinen.’’
Welke rol speelt biodiversiteit bij je werk?
‘’Biodiversiteit speelt een belangrijke rol op heel veel verschillende manieren. Biodiversiteit is voor mij vaak het uitgangspunt bij het geven van adviezen. Hoewel een advies ook veel te maken heeft met beleving, want landschap gaat namelijk niet alleen over ecologie. Er fietsen en wandelen ook mensen, daar zijn wij ook druk mee bij ons werk. Maar biodiversiteit is natuurlijk een heel belangrijk uitgangspunt. Juist door in het landelijk gebied, dus in de verbindingen tussen de grote natuurgebieden, de biodiversiteit te verhogen, krijg je veel sterkere natuurgebieden. Met uitwisseling van bijvoorbeeld diersoorten.’’
Wat is de huidige stand van zaken van de biodiversiteit?
‘’Ronduit slecht. Dit is een wereldwijd probleem. Op heel veel vlakken gaat het slecht met de soortenrijkdom. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat het zorgelijk gesteld is met de wilde bijen in Overijssel. Een heel groot deel van deze bijensoorten wordt met uitsterven bedreigd. Aan deze diersoorten kunnen we goed zien wat dit doet voor het leven op aarde en wat het belang is van de soort als basis voor onze voedselketen. Als aanspreekpunt voor het bijenproject van Landschap Overijssel neem ik deze informatie mee als ik een boer of particulier bezoek. Mensen stellen vaak vragen over de stand van zaken rondom insecten: ‘gaat het nu echt zo slecht met de insecten?’, wordt mij dan gevraagd. Dan is mijn antwoord: ‘ja, het gaat echt zo slecht’.‘’
Waarom is het belangrijk om dit te verbeteren?
‘’Veel mensen zien de noodzaak van het behoud van biodiversiteit nog niet in. Terwijl het écht hard nodig is om hier iets aan te doen. De natuur en het landschap vormen de basis van heel veel onderdelen van ons bestaan. Daar staan veel mensen niet meer bij stil. Ik spreek gelukkig ook veel particulieren die zich hard maken voor dit thema en zich inzetten voor het behoud van biodiversiteit.
Het is mooi dat het steeds duidelijker wordt dat biodiversiteit niet alleen gaat om het zaaien van bloemen of het planten van bomen en struiken. Hier denken veel mensen in eerste instantie aan. Het is voor biodiversiteit ook heel belangrijk om aan de bodem te werken. De bodem is namelijk de basis voor alles wat daar gezaaid en geplant wordt en voor de vochthuishouding. Verdroging en extreme neerslag zijn aan de orde van de dag, wereldwijd en ook in Nederland. Dan is het vasthouden van water belangrijk. Maar in Nederland is veel versteend oppervlak. Veel tuinen zijn betegeld en borders zijn vaak niet ingericht om water vast te houden. Een goede bodemstructuur zorgt ervoor dat neerslag minder snel wordt afgevoerd. Als we zorgen voor een goede bodem, en dus geen bestrating in tuinen, levert dat veel op. En als één boer of particulier in het buitengebied werkt aan biodiversiteit, dan levert dat ook zeker iets op. Maar we hebben elkaar hier allemaal voor nodig; dit probleem is niet op te lossen door één iemand.’’
Op welke manier werk je hieraan?
‘’Wij werken er hard aan om de teruggang van biodiversiteit tegen te gaan, bijvoorbeeld met verschillende acties, door bomen en struiken te planten waardoor CO2 wordt vastgelegd. Op natuurterreinen zijn er veel acties om verdroging tegen te gaan en water vast te houden om zo het hele systeem te versterken.
Ondanks dat het erg slecht gaat, zijn ook veel voorbeelden van waar het steeds beter gaat. We zien dat de natuur zich ook snel herstelt. Er is nu een actieplan om tien procent groen-blauw dooradering in het landschap te maken. Met landschapselementen zorgen we er dan voor dat in ieder geval tien procent van het landelijk gebied weer wordt dooraderd met poelen, houtsingels en bosjes. Die kenmerken zijn we nu voor een deel kwijt.’’
Kunnen we nog iets aan deze problemen doen?
‘’Mijn gevoel daarover is wisselend. Ik heb momenten dat ik twijfel of het ons wel gaat lukken om de aarde te redden. Maar de insteek om op te geven heeft sowieso geen zin. Ik ben positief en blij met alle initiatieven die er op dit gebied zijn. En ik probeer zoveel mogelijk mensen te bereiken en duidelijk te maken hoe ze voor meer natuur kunnen zorgen en het landschap beter kunnen beheren. Dat is ook de motivatie voor mijn werk en vrijwilligerswerk.
Je kunt moedeloos worden als je de vele nieuwsberichten ziet over de huidige stand van zaken. Daarin zien we de landbouw en de natuur tegenover elkaar staan. Maar uiteindelijk moeten we in samenwerking hieruit zien te komen. Aan de ene kant moet de boer geld kunnen verdienen, maar er moet ook een stuk landschap overblijven. Veel boeren zijn bezig met productie en zijn financieel betrokken bij dit probleem. Dus als we spreken over de aanplant van bijvoorbeeld een houtsingel, kijkt een grote groep boeren hier met een financiële blik naar. Dat geeft lastige discussies en maakt het voor boeren lastig om de andere kant van het plaatje te zien. Daarvoor zet ik me in.’’
Wat is het belang van vrijwilligers voor Landschap Overijssel?
‘’We werken bij Landschap Overijssel veel samen met vrijwilligers, dat is een belangrijke basis voor ons. We werken met landschapsbeheer-vrijwilligers die zagen en maaien met de zeis en met hoogstambrigades die fruitbomen snoeien. We hebben knotploegen die bomen knotten, timmermannen die in onze werkplaats werken, depotbeheerders en vrijwilligers die excursies geven.’’
Je zet je zelf ook in als vrijwilliger, bij Vrijwilligersgroep Gerenlanden Oost. Wat doe je hier precies?
‘’Ik woon in Zwolle-Zuid. Hier zijn we met buurtbewoners bezig met het groenbeheer in onze buurt. We hebben een stukje plantsoen geadopteerd en stoep- en geveltuintjes aangelegd. We hopen ook nog daktuintjes aan te leggen. Dit werk is heel binnenstedelijk, heel anders dan mijn werk. Maar mijn kennis als veldadviseur kan ik goed inzetten bij mijn vrijwilligerswerk.’’
Wat kun je als vrijwilliger doen voor de biodiversiteit?
‘’Het is belangrijk om je te verdiepen in het onderwerp. Het gaat namelijk om een combinatie van zaaien, planten, natuur beheren én van weten wat je doet. Dat maakt het zo leuk; als je weet wat je ziet en leert welke dierensoorten er allemaal in bijvoorbeeld je tuin of omgeving leven, weet je ook beter hoe je deze biodiversiteit het beste kunt beheren en beschermen. En dat heeft zeker zin: alle kleine beetjes helpen.
Nog belangrijker is dat je hier lol in hebt. Ga bijvoorbeeld bij een club die je meer kan leren over het thema. Of doe mee met bijeenkomsten, lezingen en excursies om kennis op te doen. Mensen moeten niet zomaar aan de slag gaan maar vooral plezier krijgen en bewuster om zich heen kijken. Dat laatste ontbreekt nog vaak.’’
Heb je nog andere tips?
‘’Je kunt planten inzaaien, afhankelijk van waar je woont en waar je ruimte hebt om groen te maken. Ook in gemeentelijk groen kunnen mensen in overleg aan de slag. Of lees in het magazine van Landschap Overijssel meer over het vasthouden van water en wat je kunt doen in je eigen tuin. Ook zijn NatureToday, Waarneming.nl en hun app ObsIdentify leuke en interessante sites en apps om je te verdiepen in de natuur en om soorten te herkennen. Op die manier leer je over de verschillende soorten in je omgeving. Ik merk dat boeren en particulieren dat ook leuk en interessant vinden, om na het zaaien van een bloemenrand te weten welke insecten hierop af komen.
Door je hierin te verdiepen gaat er een wereld voor je open. En daardoor gaan mensen met biodiversiteit aan de slag. Als je weet wat je kunt doen en het nut hiervan inziet, kom je in actie. En dat is mooi.’’
