Ongevallen bij natuurwerk? Zo voorkom je ze!
Wie in de natuur werkt, loopt risico’s. Je werkt met gereedschap dat verwondingen kan veroorzaken. Misschien zorgt het terrein voor vervelende verrassingen, zoals vallende takken of een instabiele ondergrond. De plek waar je werkt is vaak lastig te bereiken. Hoe beperk je de risico’s zoveel mogelijk? En wat doe je als het mis gaat?
Daarover ging de ochtend over veldhulpverlening waar Groenbezig aanwezig was. Erik de Kruif, coördinator vrijwilligerswerk bij Landschap Overijssel, nam het theoretische deel voor zijn rekening.Ehbo-docent Claudia Batterink leerde de deelnemers de grondbeginselen van de eerste hulp, zoals verschillende manieren om pleisters te plakken en gewonden te vervoeren.
De cursus Veldhulpverlening wordt ieder jaar gegeven voor coördinatoren van groene vrijwilligersgroepen. Op Groenbezig vind je de data.
Voorbereiding met formulier en checklist
Natuurlijk wil je dat alle vrijwilligers even gezond de werkplek verlaten als dat ze er gekomen zijn. Dat begint met een goede voorbereiding. Het formulier Voorbereiding van de werkdag van LandschappenNL helpt daarbij. Met dit formulier brengt de coördinator van de groep onder meer in kaart waar de groep werkt en wie de groepsleden zijn. Ook noteer je wat de werkzaamheden zijn en welke maatregelen de groep neemt om veilig te werken. Je bewaart het formulier op een goed bereikbare plek, bij voorkeur in de EHBO-trommel die je tijdens de werkzaamheden bij je hebt.
Voor de werkdag zelf bevat het formulier een checklist met twaalf vragen. Als je een of meer daarvan met ‘nee’ moet beantwoorden, stopt alles. Bijvoorbeeld als er sprake is van extreem weer, zoals harde wind. De groep mag pas aan het werk alles op ‘ja’ staat.
Formulier aanvragen? Kijk op https://www.veiligvrijwilligerswerkinhetgroen.nl/
Onderaan dit artikel lees je meer informatie.
Arbowet
Behalve de veiligheid – natuurlijk het belangrijkste – is er nog een goede reden om het formulier in te vullen. Vrijwilligerswerk is werk en valt dus onder de arbowet. Stel dat er iets misgaat en je kunt niet aantonen dat je de werkdag goed hebt voorbereid. Dan kan de arbeidsinspectie een stevige boete opleggen aan de vrijwilligersgroep. Het is voorgekomen dat een groep zo’n boete kreeg, benadrukt Erik. Een ingevuld formulier laat zien dat je de voorbereidingen serieus neemt. Je kunt dan niet aansprakelijk worden gesteld als er toch een incident plaatsvindt.
Ken je vrijwilligers
Veel vrijwilligers zijn zestigplussers, met de nodige risico’s voor hun gezondheid. Als je met een groep in de natuur werkt, breng je de hele groep in gevaar als er iets met je gebeurt, zegt Claudia. Daarom is het belangrijk om gezondheidsproblemen, zoals diabetes of epilepsie, aan de coördinator te melden. Een tip van Erik: als iemand niet goed wordt, denk je al snel aan een hartaanval of beroerte. Maar het is goed mogelijk dat je vrijwilliger bevangen is door hitte of kou. Of dat hij of zij diabetes heeft en snel is geholpen met een tabletje suiker. Dat hebben diabetici meestal in hun zak.
Sommige vrijwilligers hebben een rugzakje en vragen daardoor extra aandacht. Als coördinator hoef je niet alles zelf te doen. Kijk welke groepsleden met zo’n vrijwilliger kunnen opschieten en vraag hun om hem of haar in de gaten te houden. Gaat iemand eerder weg? Spreek dan af dat meerdere mensen daarvan op de hoogte zijn. Het is in het groepsbelang dat je weet dat je met evenveel mensen en gereedschap het gebied uitkomt als waarmee je erin bent gegaan.
Gebruik het juiste gereedschap
Er bestaan risico-inventarisaties van allerlei soorten werkzaamheden. Daarin staat welk gereedschap je het beste kunt gebruiken. En ook belangrijk: welke bescherming nodig is. Neem dat serieus en bezuinig bijvoorbeeld niet op een paar veiligheidsschoenen. Probeer je voor te stellen wat er in het slechtste geval kan gebeuren en neem maatregelen om dat te voorkomen.
En dan gaat het toch mis…
Weet hoe je moet handelen als het mis gaat, zegt Erik. Wees je ervan bewust dat mensen een van de bekende drie reacties kunnen vertonen: vechten, vluchten of bevriezen. Iemand die bevroren is, handelt niet uit zichzelf. Maar je kunt hem of haar wel een taak toebedelen, bijvoorbeeld bij de toegang van het terrein gaan staan om de hulpdiensten op te vangen.
Een tip: als je met de auto komt, parkeer hem dan zo dat je meteen weg kunt rijden en niet hoeft te keren. Zodat je niet in de stress tegen een paaltje of in een greppel rijdt.
Wat doe je als het misgaat?
- Bij een klein ongeval: plak een pleister of leg een verband aan.
- Bij een iets groter ongeluk: rijd naar de huisarts van de getroffen vrijwilliger of naar de dichtstbijzijnde huisartsenpost. Zorg er dus voor dat je weet waar die is.
- Bij een ernstige situatie: bel 112 en vraag om een ambulance. Voer de levensreddende handelingen uit die nodig zijn totdat de ambulance arriveert.
112 is er om te helpen!
Weet je niet hoe ernstig het is? Bel ook dan 112. De mensen achter 112 kunnen je adviseren of je naar de huisarts kunt of dat er een ambulance moet komen. Ze geven ook advies over eventuele reanimatie. Claudia benadrukt: 112 is er om te helpen!
Aandacht voor je bereikbaarheid
De meldkamers van 112 zijn niet lokaal, Dat kan het lastig maken om een ambulance naar de juiste plek te sturen. Oriënteer je dus van tevoren goed, zodat je kunt uitleggen waar je bent en hoe hulpdiensten je kunnen bereiken. 112 peilt je locatie uit, maar het kan verstandig zijn om iemand van je groep op pad te sturen om de ambulance op te vangen en de weg te wijzen. Zet alvast het hek van het (natuur)terrein open.
Claudia legt uit dat ambulances loodzwaar zijn en daarom bijvoorbeeld geen zandpaden oprijden. Dan moet je als groep improviseren, bijvoorbeeld door een brancard te maken met stokken en spijkerbroeken, of een kruiwagen.
Slachtofferregistratie
In de EHBO-box van Landschap Overijssel zit een formulier voor slachtofferregistratie. Het is niet verplicht om dat in te vullen. Maar het helpt om de situatie te beoordelen. In de tijd dat je wacht op de ambulance, zegt Claudia, kun je de gegevens verzamelen en het formulier invullen. Jij ziet en ervaart het slachtoffer; je ziet hoe het staat met de luchtwegen en ademhaling, circulatie en bewustzijn. Dat geeft de mensen achter 112 cruciale informatie, vooral als de situatie slechter wordt.
Hulp voor coördinatoren: de app Veilig vrijwilligerswerk in het groen
LandschappenNL heeft een webapp gemaakt voor coördinatoren van vrijwilligersgroepen. Hiermee kunnen vrijwilligers zo veilig mogelijk hun werk doen. Op de website staat informatie over de risico’s van het werk en de veiligheidsmaatregelen die daarbij horen. Het formulier Voorbereiding van de werkdag staat in de app. Je kunt een inlog aanvragen via https://www.veiligvrijwilligerswerkinhetgroen.nl/.
