‘’Met dank aan de uilen kunnen wij goed uitleggen dat je moet investeren in natuur’’
Het begon als een uilenwerkgroep. Inmiddels is Stichting Hofvogels veel breder actief. Han Roordink, secretaris en de drijvende kracht achter de stichting, vertelt: ‘’Wij raakten er steeds meer van overtuigd dat je eerst moet zorgen dat de biodiversiteit op orde is om een optimaal leefklimaat voor de uilen te creëren. Vijf jaar geleden zijn we ons daarom ook actief gaan bezighouden met natuurlijke erfinrichting om biodiversiteit te verbeteren.''
Stichting Hofvogels telt inmiddels ongeveer 50 betrokken vrijwilligers. Samen beheren zij 500 nestkasten op ongeveer 400 erven in de gemeente Hof van Twente. De stichting houdt de uilenkasten bij en verzorgt het ringen van de vogels. Daarnaast adviseren de vrijwilligers de erfbewoners hoe ze hun erven natuurvriendelijk kunnen inrichten. Han Roordink: ‘’Uilen staan vrij hoog in de voedselketen. Het zijn daarnaast kenmerkende soorten. Aan de hand van broedresultaten en analyses in onze nestkasten kunnen wij een relatie leggen met de kwaliteit van de biodiversiteit in een gebied. Dit heeft geleid tot ons steenuilenproject, aangespoord door Landschap Overijssel en de gemeente Hof van Twente. Naast het beschermen van de steenuil hebben we binnen dit project een concept ontwikkeld om boeren en burgerbewoners van de boerderij te interesseren voor het inrichten van natuurerven. Wij adviseren hierbij hoe zij kunnen zorgen voor een rijke biodiversiteit en een natuurlijke inrichting van hun erf.
Natuurlijke erfinrichting
Hoe zorg je voor een natuurlijke erfinrichting? Han Roordink legt uit: ‘’Kijk naar een meer natuurlijke manier van inrichten, met streekeigen beplanting. Veel erven van boerderijen zijn bestraat en zo schoon dat er weinig ruimte overblijft voor biodiversiteit. Wij adviseren om bijvoorbeeld fruitbomen aan te planten, en dan vooral hoogstand-fruit omdat deze soort van origine in het Twentse landschap thuishoort. Kijk ook naar verschillende soorten bomen. Vroeger hadden de meeste erven een soort houtopstand van eiken of elshout die gebruikt werden voor bijvoorbeeld gereedschappen. Aan de voorkant van een erf zag je daarnaast vaak een moestuin of fruittuin. Wij kijken ook naar deze oude Twentse landschappen en kenmerken om daar ook nu vorm en inhoud aan te geven.’’
Investeren in andere soorten
De stichting probeert hiermee de biodiversiteit van onderaf in de keten te verbeteren, om te zorgen voor een goed leefklimaat voor de uilen. Han Roordink: ‘’Je begint bij de insectenwereld. Als deze op orde is dan komen er meer vogels. Het gaat ons niet alleen om de uilen; als je investeert in uilen investeer je ook in andere vogels en andere soorten. Als je biodiversiteit ‘van onderaf’ verbetert, investeer je vanzelf ook in bedreigde plantsoorten en andere diersoorten, zoals amfibieën. We zijn met onze stichting dus veel breder aan de slag gegaan.’’
Erven verbinden met aangrenzend landschap
Inmiddels heeft Stichting Hofvogels ongeveer 85 natuurerven ingericht, met behulp van subsidies van de provincie Overijssel. Nu zijn de vrijwilligers bezig met een volgende fase: om de erven te verbinden met het aangrenzende landschap. Aan de hand van buurtprojecten wordt dit uitgerold. Daarvoor kijkt de stichting bijvoorbeeld naar houtwallen, kikkerpoelen en ecologisch beheer van bermen. Hierbij spelen naast de erfbewoners ook andere partijen een rol, zoals de gemeente, de provincie, waterschappen en landgoedeigenaren.
Passie voor organiseren en natuur
Han Roordink heeft als grote motivator gezorgd voor de oprichting van de stichting. Na zijn pensioen bij de politie, tien jaar geleden, heeft hij zich aangemeld bij de toenmalige werkgroep. Inmiddels heeft de stichting vijf vrijwillige bestuursleden en kent ze verschillende specialisaties, zoals de mensen die zorgen voor de bouw van nestkasten en het ringen van uilen. De grote meerderheid van de vrijwilligers is actief bij het controleren van de nestkasten en het adviseren van de erfbewoners. Han Roordink kan zijn passie voor samenwerken en organiseren combineren met zijn liefde voor de natuur en natuurfotografie. ‘’Enerzijds ben ik graag bezig met iets opzetten en organiseren. En anderzijds heb ik een passie voor natuur. Bij Stichting Hofvogels komt dit mooi samen.’’
Onvoldoende voedsel
Met veel passie zet Han Roordink zich in voor de stichting. En dat is hard nodIg, vertelt hij. ‘’De kerk- en steenuil staan al vaak op de rode lijst met bedreigde vogelsoorten. De kerkuil staat hier nog steeds op. De populatie steenuilen is een aantal jaren enorm gedaald doordat natuurlijke broedplaatsen verdwenen. Dit komt bijvoorbeeld door de afname van oude hoogstamfruitbomen, de ontwikkeling van de agrarische sector en bestrijding van ratten en muizen. Uilen geven de staat van biodiversiteit in een gebied aan, omdat zij afhankelijk zijn van de insecten, zoals meikevers. Doordat de meikever dit jaar heel laat was, meer een junikever, zagen we de eerste broedsels van de steenuil bijna allemaal mislukken. Er was onvoldoende voedsel aanwezig. Toen wij als stichting vijf jaar geleden begonnen met de uilenregistratie hadden we ongeveer veertig broedlocaties. Inmiddels hebben we meer dan honderd broedlocaties voor de steenuil gecreëerd.’’
Subsidies van de provincie
Er is veel animo voor het werk van Stichting Hofvogels, vertelt Han Roordink. ‘’Het is algemeen bekend dat de insectenwereld vrijwel verdwenen is. En ook in het kader van klimaatverandering zien mensen de noodzaak steeds meer in, dat merken we wel. Wij werken op basis van aanvragen en die aanvragen overtreffen inmiddels de financiële mogelijkheden. Dat is aan de ene kant goed nieuws, maar we zien ook dat de provincie de voorwaardes voor de subsidies steeds veeleisender maakt, zonder de mogelijkheid voor eigen invulling of interpretatie. En waar we eerder subsidie konden krijgen voor een erf-gerichte aanpak, is dit veranderd naar subsidie voor een aantal aaneengesloten erven. Terwijl men niet in de gaten had dat buurtbewoners elkaar inspireerden waardoor de erven naar elkaar toe groeiden. Het is jammer dat deze aanjaagsubsidie niet meer mogelijk is. Dat maakt ons werk lastiger.’’
Toekomstdoelen
Han Roordink legt uit dat de stichting rekening houdt met toekomstige ontwikkelingen, zoals extreme weersomstandigheden. ‘’Door toenemende droogte kijken we bijvoorbeeld ook naar het gebruik van bomen die beter tegen droogte kunnen dan streekeigen bomen. Ook zijn we begonnen ons te richten op vleermuizen, die ook een belangrijk onderdeel van biodiversiteit vormen. We zijn geneigd om veel nieuwe dingen op te pakken maar willen onze activiteiten ook goed inkaderen. Daarom blijven we ons werk vooral richten op de uilen en de verbetering van de biodiversiteit.’’ Nieuwe vrijwilligers zijn volgens Han Roordink altijd welkom, maar hier moet wel een verantwoordelijkheidsgevoel aan hangen, zegt hij glimlachend. ‘’Wij nemen ons werk heel serieus. En we zijn het hele jaar door actief. Er staat ons namelijk nog genoeg te doen.’’
