Vrijwilligerscoördinator Anton Heuven: ‘Werk je in de natuur, dan heb je geen sportschool nodig’
Anton Heuven is meestal buiten te vinden. Als coördinator van twee teams vrijwilligers van EnHOe, coördinator zwerfvuilvrijwilligers Boekelo, lid wandelpaden Boekelo, in zijn eigen moestuin en op de golfbaan. ‘Ik ben bijna nooit thuis.’ Toch spreken we hem aan zijn keukentafel over zijn activiteiten voor EnHOe.
Anton is sinds twaalf jaar actief bij EnHOe. Deze organisatie – inmiddels een stichting – is twintig jaar geleden opgericht door mensen die zich ergerden aan de Amerikaanse vogelkers in Hof Espelo, ten noorden van Enschede. Deze invasieve exoot kan een heel dichte massa vormen en bedreigt zo inheemse plantensoorten. De vrijwilligers gingen deze struik wekelijks bestrijden. Dat initiatief groeide uit tot EnHOe, de organisatie van groene vrijwilligers in Enschede, Hengelo en Oldenzaal. Inmiddels zijn er vier groepen actief, die elk een eigen karakter hebben: de woensdag-, donderdag-, vrijdag- en zaterdagggroep.
‘Ik heb de woensdag- en vrijdaggroep opgericht’, vertelt Anton. ‘De woensdaggroep is tijdens de lockdown ontstaan. Alle activiteiten van Staatsbosbeheer, Landschap Overijssel en Natuurmonumenten waren gestopt. Ik heb toen een systeem bedacht waardoor mensen zich konden inschrijven voor een activiteit. En landeigenaren benaderd om te vragen of ze hulp konden gebruiken.’ Twente telt heel wat landgoederen met mooie natuur. Vaak hebben de huidige eigenaars – soms nazaten van textielbaronnen – moeite om die te onderhouden.
Gagelvelden vrijmaken
‘De woensdaggroep is begonnen in De Weele bij Boekelo, waar vogelkers gerooid moest worden. Daarna kregen we ook van andere landgoederen verzoeken om bijvoorbeeld de berken en dennetjes uit hun heidevelden te halen. Op Zonnebeek, het voormalige woonhuis van textielfabrikant Jan Bernard van Heek bij het Buurserzand, staan bijvoorbeeld enorme velden met wilde gagel. Die zag je weer toen we de berken hadden weggehaald. Ik zeg wel eens: wij doen het onderhoud dat de natuur nalaat.’
Anton coördineert de werkzaamheden. Hij mailt de vrijwilligers een kaartje van Google Maps met de coördinaten van de plek waar ze gaan werken, en zorgt voor het gereedschap: takkenzagen, bijltjes, spades. ‘We hebben geld bij elkaar gespaard om een aanhanger te kopen. Daar zit al het gereedschap in.’
Wat gebeurt er met de bomen die de vrijwilligers weghalen? ‘Die worden zoveel mogelijk herplant. Zo hebben we laatst achthonderd beuken weggehaald van de Lonnekerberg. Daardoor komen brandgangen vrij waar bloemen gaan groeien, waar weer vlinders op afkomen. Die beuken zijn door heel Enschede heen herplant. Berken en dennen die we uittrekken, kun je ophalen. Ik kwam toevallig langs het Twentekanaal toen ze daar sleedoorn weghaalden omdat het kanaal verbreed wordt. Die hebben we meegenomen en op een goede plek weer gepoot.’
Bewegen met een doel
De meeste vrijwilligers zien werken in het groen als een sport. ‘Je bent gezond bezig en het is nog zinvol ook’, zegt Anton. ‘Ik vind sportscholen helemaal niets. Mijn sportschool is de vrije natuur. Die onderhouden is verdomd gezond. Dat vinden alle vrijwilligers van EnHOe. Onze vrijwilligers zijn heel verschillend: van artsen en fysiotherapeuten tot een kunstenaar, een kapper, iemand die in de biebbus werkte, buschauffeurs, autistische mensen. Op den duur word je een soort familie van elkaar, ook doordat er vrij veel vrouwen meedoen. Veel vrijwilligers zijn gepensioneerd; de oudste is dik in de tachtig. Op onze leeftijd is het heel belangrijk om te bewegen. Als je in de natuur werkt, heeft dat bewegen een doel. Maar niemand is tot iets verplicht; als je niet komt is dat geen punt. Je kunt ook op een krukje met een kop thee gaan zitten genieten.’
Japanse duizendknoop
‘Van maart tot half juli is voor ons eigenlijk vakantie, vanwege het broedseizoen. Maar er zijn nog wel vrijwilligers actief om de Japanse duizendknoop weg te halen op vliegveld Twente. Dat doe ik zelf ook elke veertien dagen.’ Voor wie de Japanse duizendknoop nog niet kent: deze invasieve soort kan zich met zijn wortels dwars door betonplaten een weg banen. Het is enorm lastig om ervanaf te komen, want als er maar een millimeter blad of wortel achterblijft, groeit dat weer uit tot een plant. ‘Je moet net zo lang graven tot je de dikste wortel hebt, elk stukje weghalen en het dan heel zorgvuldig afvoeren’, legt Anton uit. ‘In het mooie Aamsveen bestrijden we nog een exoot: de reuzebalsemien. Die verstikt inheemse plantensoorten. Na twee jaar is het weg. Elk jaar in het voorjaar controleren we de plekken waar we eerder hebben gewerkt, op nieuwe scheuten.’
Knop omzetten
Er zijn natuurlijk nog veel meer plekken waar de invasieve soorten staan. ‘Vorig jaar kwamen enkele beheerders van landgoederen in Enschede-Oost ons spontaan om hulp vragen’, zegt Anton. Ook hulst en rododendron vormen een steeds grotere bedreiging voor de biodiversiteit. Doordat er niets onder kan groeien, verstikken ze het bos. Hulst is dan wel inheems, maar groeit door het overschot aan stikstof veel te hard. Voorlopig is er dus geen gebrek aan werk voor de groepen vrijwilligers die exoten en woekeraars bestrijden.
Anton houdt de natuur rond zijn woonplaats Boekelo buiten de groep om bij. ‘Het moet natuurlijk geen obsessie worden; ik kan de knop wel omzetten. Maar toen ik laatst op het golfveld een orchidee zag, heb ik er wel direct een stokje bij gezet en de beheerder gezegd dat hij daar niet mag maaien!’
Meedoen?
Wil je meer weten over EnHOe? Ga naar enhoe.nl of meld je aan via Groenbezig.
