Cursus Geriefhoutbosjes

Geriefhoutbosjes….Wat voor bosjes?

Als vrijwillig fotograaf van Landschap Overijssel kreeg ik de vraag of ik een fotoreportage wilde maken tijdens de cursus Geriefhoutbosjes van de Stichting Groene en Blauwe Diensten Overijssel (afgekort SGDBO aan het eind van deze impressie treft u een link aan naar de website van SGBDO). Een paar jaar geleden had ik dat ook al eens gedaan bij een cursus houtwallen.

Geriefhoutbosjes… dat begrip moest ik eerst eens opzoeken. Enne, wil je dan ook de cursus Boomelementen fotograferen? Compleet nieuwe begrippen voor mij dus dan word je nieuwsgierig. En dan mocht ik ook nog een dag op stap met een veldadviseur van SGBDO die op inspectiebezoek ging zodat ik daar ook een leuke foto-impressie van kon maken.

Nooit te oud om te leren. Het werden mooie dagen. Een impressie.

Meer dan 1900 grondeigenaren doen mee

In Overijssel hebben meer dan 1900 grondeigenaren contracten met de SGBDO voor het behoud van waardevolle landschapselementen. Via de SGBDO kunnen ze een beroep doen op landschapsfondsen daarvoor. Dat brengt natuurlijk ook de verplichting met zich mee om de waardevolle elementen in stand te houden. Samen dragen al deze deelnemers zorg voor 1124 kilometer aan houtwallen en singels, 500 poelen, 3100 knotbomen en 326 hectare (geriefhout)bos.

Geriefhoutbosjes

Geriefhoutbosjes is een andere benaming voor hakhoutbosjes. Dat woord kende ik natuurlijk wel. Boeren legden vroeger geriefhoutbosjes aan voor hun eigen gerief. Eens in zeven tot tien jaar kapten boeren het hout. Ze gebruikten het voor heel veel doeleinden op het erf. Dun hout diende als brandhout, essenhout voor gereedschapsstelen, elzen voor bonenstaken en eiken voor palen en bouwhout. Geriefhoutbosjes liggen vaak vrij in het landschap, afgezet met een sloot om te voorkomen dat het vee in het bosje komt. Op het erf plant men vaak een vogelbosje met veel besdragende struiken. Vogelbosjes zijn prachtige nestelplaatsen in het voorjaar en in de zomer en in het najaar een voederplaats voor vogels.

De cursussen

De 3 cursussen met een gemêleerd gezelschap van zo’n 10 tot 15 deelnemers waren echt interessant om te volgen. Van een restauranthouder in het buitengebied naar een gepensioneerde boer die nog een stuk land heeft behouden. Van een nog actieve boer naar een inwoner uit de stad die buitenaf wil gaan wonen. Een ondernemer met een lap grond, enzovoort.

Elke cursus bestond uit een theoretisch deel waarin alle relevante informatie behandeld werd en een praktijkdeel in het veld. De locaties werden speciaal uitgezocht om die combinatie mogelijk te maken.

Daarna de inspectiebezoeken samen met de adviseur

Een gemoedelijke start met koffie aan de keukentafel bij een boerenbedrijf in Holten. Niets te merken van de spanningen tussen natuurorganisaties en boeren waarover je zoveel leest in de kranten als het gaat om de reductie van CO2. Het is wel een echt productiebedrijf, dat merken we meteen als we via een modern open stallen systeem het weiland instappen. Eén van de koeien heeft net een kalfje gekregen hetgeen voor enige opwinding zorgt bij de rest van koeien

Eerst wordt een houtwal met onder begroeiing onder toeziend ook van de kudde koeien geïnspecteerd. Met name de Japanse duizendknoop baart zorgen. De bestrijding daarvan is in deze houtwal een punt van aandacht. Daarna wordt de oversteek gemaakt naar een geriefhoutbosje dat wat geïsoleerd ligt in een hoek van het weiland.

Ook daar de nodige bespreekpunten maar ook aandacht voor leuke natuurlijke elementen. De boer wijst ons erop. Een vogel heeft de afgelopen broedperiode een nest gemaakt in een holte die ontstond vanuit drie uitlopers van een hakhoutstam.

Een nest in een holte van een hakhoutboom

Het tweede bezoek betreft Gerrit Rensen in Holten, vrijwilliger bij Greun Hoolt’n, grondeigenaar en daarnaast mede-eigenaar van een klussenbedrijf in natuur-, hek-, en rasterwerk. Zijn land is ook toegankelijker en er lopen zelfs wat wandelpaden door. Sporen van reeën zijn zichtbaar in het mulle zand.

In een hoek van een bloemrijk weiland met op de achtergrond een houtwal waar het wandelpad doorloopt staan we stil bij een fraaie poel, hier overleggen de adviseur en Gerrit een poosje met elkaar. Als fotograaf kan ik hier nog meer mijn hart ophalen door de rijkdom aan bloemen en insecten. Al vrij snel heb ik een fraaie libelle in beeld. Een poosje later staan we bij een andere poel waar een paar kikkers de kop boven het groene kroos uitsteken.

We wandelen door een prachtig landschap met een afwisseling van kleine akkers met graan en mais met bloemrijke randen, kleine weilanden met vee erin, een hoogstamboomgaard etc. Deze grondeigenaar heeft wel zeer veel elementen die het behouden waard zijn. Tijdens de rondgang kun je ook merken dat hij hier met hart en ziel van houdt.

Goed werk

Nadenkend over het werk van de SGBDO komen ontmoetingen uit het verleden in een ander daglicht te staan. Ik kom bijvoorbeeld al 3 jaar bij een gepensioneerde boer in Bornerbroek omdat hij elk jaar een fraaie kruidenakker inzaait. Vanuit zijn verhalen weet ik dat hij voor de inrichting van de lap grond die hij, toen hij stopte met boeren, behouden heeft ook advies ingewonnen heeft van een medewerker van Landschap Overijssel. Dit blijkt nu ook een SGBDO advies te zijn. Op onderstaande foto een fraai overzicht van zijn grond. Tegen de bosrand heeft hij na pensionering een nieuwe woning laten bouwen. Op de voorgrond de bloemrijke akker die links begrenst wordt door een strook met besdragende heesters (vogelbosje) en andere inheemse soorten die daarin thuishoren.