Eikenhakhoutbrigade werkt aan biodiversiteit
Vanuit de verte zijn ze al zichtbaar door hun oranje en groene veiligheidshelmen: de mannen van de Eikenhakhoutbrigade van Landschap Overijssel. Bij de klootschietbaan van Mander, vlakbij de Duitse grens, zijn ze bezig aan de laatste klus voordat het broedseizoen start.
Eikenhakhout bestaat al sinds de Romeinse tijd. Als je een eik boven de grond op de juiste plek afzaagt maar de wortels laat zitten, loopt hij vaak weer uit. Zo oogst je hout zonder dat je nieuwe bomen hoeft te planten. Tegenwoordig is er nog een belangrijke reden om eikenhakhout te kappen: het is goed voor de biodiversiteit. Op de lichte plekken die in het bos ontstaan, groeien planten die het in de schaduw niet goed doen, zoals havikskruid, kamperfoelie en hengel. Ook trekken ze dieren aan als de bruine eikenpage, de kleine ijsvogelvlinder, de levendbarende hagedis en de hazelworm.
Vliegend hert
In het Twentse eikenhakhout komt bovendien een kever voor die je in Nederland verder alleen rond Nijmegen en in Zuid-Limburg ziet: het vliegend hert. Hans Kamerling, die samen met Herman Niewerth de Eikenhakhoutbrigade trekt: “Het vliegend hert profiteert van ons werk. Als we een eik omzagen, ontstaan er witrotschimmels in de wortels. Die breken de houtcellen af, zodat er cellulose vrijkomt. Daar voeden de larven van het vliegend hert zich mee. Die larven zitten zo’n vier tot acht jaar onder de grond. Als het in mei warmer wordt dan 16 graden vliegen ze uit. Na het paren legt het vrouwtje eitjes en begint het proces opnieuw. De ecologen van Landschap Overijssel monitoren het gebied en daaruit blijkt dat het aantal vliegende herten duidelijk toeneemt. Ons werk heeft dus succes.”
Vrijwilligersprijs 2023
De Eikenhakhoutbrigade is in 2007 opgericht op initiatief van de Vlinderstichting en Landschap Overijssel. Terreinbeheerder Rick Staudt van Landschap Overijssel doet de voorbereiding: hij bepaalt welke bomen gekapt kunnen worden, rekening houdend met bijvoorbeeld nestholtes. Op basis van zijn plan bekijkt hij de klussen in het veld samen met Hans en Herman. Die vullen vervolgens het jaarplan in, rekening houdend met de bereikbaarheid van de terreinen en de weersvooruitzichten. Want bij hevige regen of een windkracht van meer dan 5 gaat een werkochtend niet door.
Als we aan de koffie zitten, komt Rick langs om te vertellen hoe blij hij is met wat de brigade doet. Eikenhakhout moet eens in de tien tot vijftien jaar worden gekapt. De brigade is nu zo’n vijftien jaar bezig en heeft veel onderhoud bij Mander gedaan. “Ze leveren vakwerk. En ze werken zo zelfstandig dat ik er eigenlijk niet achteraan hoef”, zegt Rick. Het uitstekende werk van de Eikenhakhoutbrigade is in 2023 beloond met de Overijsselse vrijwilligersprijs.
Specialistisch werk
Wat kenmerkt het werk van de brigade? “Wat wij doen is specialistisch handwerk”, legt Hans uit. “Als je met machines het bos ingaat om bomen te kappen, drukken die de grond samen. Die herstelt zich vrijwel niet. Wij gaan lopend het bos in. We gebruiken geen motorzaag. Die is taboe nadat er elders bijna ongelukken mee zijn gebeurd. Wij doen alles met de hand en zo rustig mogelijk om de natuur niet te verstoren. Je werkt veel prettiger zonder de herrie van een motorzaag, want dan kun je gezellig kletsen. We werken ook heel veilig en letten goed op elkaar.”
Soep met broodjes en 0%-bier
De veertien leden van de brigade zijn heel divers en komen uit de wijde omgeving, van Almelo en Wierden tot Salland. Het gereedschap haalt Herman op uit het depot van Landschap Overijssel in Bornerbroek. Harrie werkt daar ook daar als vrijwilliger en pakt de kar met gereedschap in: “Harrie zorgt er daar voor dat ons gereedschap scherp blijft.” De mannen zijn eensgezind over waarom ze dit werk doen. “Het draagt bij aan de maatschappij, ik wil de wereld beter achterlaten voor mijn kleinkinderen”, zegt Gerard. George vindt het ook belangrijk om fysiek bezig te zijn. Herman: “Voor mij is het fiftyfifty: het is gezellig om in een groep te werken, én het is nuttig werk voor de natuur.”
Na de koffie komen er nog wat bomen aan de beurt. Er wordt druk gezaagd, terwijl verderop de klootschietbaan netjes wordt aanharkt. Maar de laatste boom geeft zich niet zo snel gewonnen. Hij staat wat lastig en door een knoest in de stam kost de zaagsnede wat meer moeite. Na veel overleg, wiggen slaan en zagen gaat hij uiteindelijk om: de laatste boom van dit seizoen. Daarna is het tijd voor de gebruikelijke afsluiter: de gezellige lunch met soep, broodjes worst en – speciaal uit Duitsland gehaald – alcoholvrij Potts bier.
Belangstelling?
De Eikenhakhoutbrigade is deels op leeftijd en kan nieuwe leden dus goed gebruiken. Heb je zin om eens per 14 dagen op woensdag tussen eind september en 15 maart mee te helpen? Neem dan contact op met Hans Kamerling via telefoon 06 555 008 00 of e-mail: j.kamerling@outlook.com.
