Kooi van Pen, een juweeltje in De Weerribben
Onder cultureel erfgoed wordt verstaan: wat door vorige generaties is gebouwd of gemaakt en wat nu nog bestaat en tegenwoordig monumentale of museale waarde heeft.
In Wetering, een buurtschap in De Weerribben ligt zo’n cultureel erfgoed. Circa 30 vrijwilligers komen al 20 jaar 1 x per week en sommigen zelfs dagelijks, naar de grootste eendenkooi van Europa. Doel: dit culturele erfgoed te behouden.
Het is een unieke natuuromgeving, vrijwilligers vinden het dan ook een voorrecht om in deze niet-toegankelijke kooi te mogen werken.
Groenbezig.nl nam een kijkje. Zo mooi!
Erica Zwanenburg
Ik word ontvangen door Erica Zwanenburg, voorzitter van de Stichting Vrijwilligersgroep Kooi van Pen en dat al 20 jaar. Toen de laatste kooiker in 2004 Erica benaderde of ze zou willen helpen met het vormen van de vrijwilligersgroep deed ze dat. In eerste instantie projectmatig als beroepskracht van IVN maar enkele jaren later, toen het project bij IVN stopte, ging zij als vrijwilliger door met deze groep.
Onder leiding van Erica is het een hechte groep geworden met een prachtige missie:
‘Samen investeren in beschermen, beleven en benutten. Dat willen we blijven doen’
Erica heeft verschillende studies op natuurgebied gedaan waaronder de bosbouwschool en HBO waterbeheer en natuurontwikkeling. Dat maakt dat ze naast haar voorzitterschap ook opgeleid is om het beheer over dit gebied te mogen voeren. De stichting is daardoor een volwaardig gesprekspartner voor Staatsbosbeheer die de terreineigenaar is van de Kooi van Pen.
Deze vrijwilligersgroep van Staatsbosbeheer werkt wel als een zelfstandige stichting met een eigen exploitatie. Dat geeft meer mogelijkheden op het gebied van aanvragen van subsidies en andere externe gelden. Mogelijkheden die Staatsbosbeheer niet heeft.
Van timmeren, bouwen, maaien, vlechten van rietmatten en eenden korven, baggeren, voeren enzovoort, enzovoort.
Het duizelt me als ik een ochtendje mee loop. Wat een werk om zoiets met bijna uitsluitend vrijwilligers overeind te houden. Als ik samen met Erica de eerste kolk opvaar zie ik al snel vrijwilligers werken aan de renovatie van een vangpijp. Even verderop is iemand bezig om een motormaaier weer aan de praat te krijgen.
Tijdens mijn rondgang door het gebied passeer ik talrijke bruggetjes die ook allemaal onderhouden moeten worden, ik passeer een vrijwilliger die met een bosmaaier in een vangpijp aan het werk is.
Erica vertelt “één maal per jaar lopen we rond en kijken of en zo ja, welke bomen vanuit veiligheidsoverwegingen gekapt moeten worden. Dat doen we ook zelf”
Nieuwe bestemming voor ‘De Kooi van Pen’
Het is best bijzonder dat zoveel vrijwilligers zich inzetten voor een cultureel erfgoed ook al is het in een prachtig natuurgebied. Het renoveren van een vangpijp bijvoorbeeld is een hele klus terwijl de vangpijp nooit gebruikt zal worden waarvoor die bedoeld is. En dat kun je zeggen van veel meer van de klussen.
Fijn is het dat het geheel van vijf kolken wel een mooie nieuwe functie voor eenden heeft gekregen. Regelmatig krijgt de Kooi van Pen eenden vanuit de wildopvang Noord Nederland ‘Fûgelhelling’ uit Uretrep. Deze eenden en vaak ook eendenkuikens zijn daar binnengebracht en kunnen als ze een beetje opgeknapt zijn weer terug in het wild. Zomaar loslaten is geen optie, bij de Kooi van Pen kunnen ze verder ‘revalideren’
Speciaal daarvoor heeft De Kooi van Pen een afgescheiden plek ‘het makkehok’ Daar worden ze dagelijks verzorgd door drie van de vrijwilligers. Na verloop van tijd kunnen ze dan vrijgelaten worden in de kolken.
Herintroductie visotters begin deze eeuw
Tijdens onze rondgang stopt Erica bij een kleine aanlegsteiger. Kijk zegt ze, hier heeft de succesvolle herintroductie van de visotter in 2002 in Nederland plaatsgevonden. Gezocht werd naar een rustige plek waar de dieren konden wennen en in de winter mocht het ook niet dichtvriezen. Er moesten dus ook wakken zijn. Onze eenden houden in de winter een deel van het water open. Daardoor voldeed onze grote eendenkooi prima.
Probleem was wel dat de kolken eerst uitgebaggerd moesten worden maar dat was met een Europese subsidie geen probleem.
Bezoekers
In beperkte mate wordt de kooi opengesteld voor bezoekers. In totaal werden er in 2024 ca 270 gasten rondgeleid. Zij mochten een kijkje nemen achter de schermen van de eendenkooi.
Groenbezig.nl hoopt dat de groene vrijwilligers van De Kooi van Pen nog lang met veel plezier mogen werken voor dit culturele erfgoed in dit prachtige natuurgebied.
Wij laten voor dit verhaal ook nog even wat foto’s voor zich spreken.
-
Uitzicht over de oude kolk (1884) -
De aankomstplek -
De werkplek voor het vlechten van korven. Ook vlechten de vrijwilligers voor de verkoop kleine aandenkens voor bezoekers aan de eendenkooi. Erica is zelf één van de twee vlechtsters -
De rietmatten om een kolk -
Onder constructie: Een toekomstige nieuwe broedplek voor de IJsvogel -
Materiaalopslag -
Een vervallen vangpijp -
Werken in de vangpijp -
Zonnepanelen zorgen voor de nodige stroom -
Een vangpijp naast het verbindingskanaaltje van de ene kolk naar de andere -
Pauze bij het KooiUus -
Eenden korven in één van de kolken -
Reparatiewerk in een vangpijp -
Een mospad in het kooibos -
ontwerp van De Kooi van Pen -
Erica komt me halen voor de rondleiding
