Peilbuisvrijwilliger Sjaak Bruggeman heeft het Boetelerveld met eigen ogen zien veranderen
Het Boetelerveld is het laatste stukje natte heide dat is overgebleven van de vroegere uitgestrekte Sallandse Heide. Water is belangrijk voor het bijzondere natuurgebied, dat Europa heeft aangewezen als Natura 2000. Sjaak Bruggeman (68) peilt al vanaf 1986 de waterstanden in het gebied dat hij ziet als zijn achtertuin. ‘Ik vind het supermooi werk.’
Het Boetelerveld ligt in de gemeente Raalte, in de Overijsselse streek Salland. Door het leem dat hier in de grond zit, zijn er sterke wisselingen in de grondwaterstand. Dit trekt bijzondere planten en dieren aan. Ruim een derde van het Boetelerveld bestaat uit natte tot vochtige heide. Het peilen van de waterstanden is van groot belang voor het gebied.
Vrijwilligers en grondwaterpeilingen
Sjaak Bruggeman is één van de ongeveer twintig vrijwilligers die twee keer in de maand langs de peilbuizen loopt om de grondwaterstanden op te nemen. De gegevens uit deze secundaire grondwatermeetnetten zijn voor lokaal gebruik. Hydrologen en ecologen gebruiken de verkregen grondwaterstanden van elk natuurgebied om inzicht te krijgen in de relatie tussen grondwater, bodem en vegetatie. Daarnaast zijn er automatische metingen in het gebied, uit de primaire grondwaternetten van bijvoorbeeld het Waterschap en provincie Overijssel. De gegevens van de grondwaterpeilingen zijn van groot belang voor het beheer van het gebied.
Doodsteek voor de natuur
Sjaak Bruggeman vertelt: ‘Rond 1970 is gestart met de zogenaamde ‘grootschalige verbeteringswerken' ten behoeve van de landbouw. Ik werkte destijds bij het Waterschap. Daar heb ik nog geholpen met het graven van watergangen, om het water voor de landbouwgronden zo snel mogelijk af te voeren. Nederland werd in die tijd helemaal voorzien van zulke watergangen. Dat is de doodsteek geweest van de natuur. Er is heel veel vernield vroeger, ook het grondwatersysteem.’
Bijna voor elkaar
Sjaak heeft een oude krant voor zich liggen met daarin een artikel over het Boetelerveld. ‘De verdroging van het Boetelerveld speelde al vrij snel na die ‘verbeteringswerken’. De watergangen lagen allemaal droog en waren veel te diep gegraven. Toen is er vanuit Landschap Overijssel aan de bel getrokken bij het Waterschap en werden er peilbuizen geplaatst. Peilbuizen bestaan al sinds de jaren vijftig. Aan het begin werden de buizen één keer in het kwartaal opgenomen, later gebeurde dat vaker. In het Boetelerveld werd ook een grondwater-meetnet opgezet, dat was allemaal nieuw. Nu zijn we vele jaren verder en hebben we het herstel hier in het Boetelerveld bijna voor elkaar.’
Een stukje verscholen landschap
Sjaak heeft destijds geholpen met het plaatsen van de peilbuizen. Hij vertelt dat het er toen kurkdroog was. ‘Ik woonde dichtbij het Boetelerveld maar was er nog nooit geweest. Het was een prachtig stukje verscholen landschap. Ik ben me toen bij het Waterschap ook bezig gaan houden met het grondwater en het inrichten van grondwaternetten. Ik ging het hele gebied door om meetnetten in te richten, tot aan Assen.’
Goed overleg met de boeren
‘Het Boetelerveld is nu eindelijk een Natura 2000 gebied. Moet je nagaan, midden jaren 70 begon de discussie al. Maar we hebben het hier nu goed voor elkaar, ook voor de boeren. Laat ik duidelijk zijn, ik ben een natuurliefhebber maar ook zeker een liefhebber van het boerenlandschap. Daarom is het belangrijk om goede afspraken te maken met alle partijen. Zo is er hier in goed overleg met de boeren rondom het natuurgebied een bufferzone ingesteld. Daardoor worden de percelen rondom het Boetelerveld iets natter. Er zijn hier nu peilafspraken met het Waterschap en met de boeren. Het water is nu goed te beheren. Een peilbeheerder stuurt op het grondwater en kijkt daarvoor naar de stuwpeilen en naar het grondwaterpeil. Als er bijvoorbeeld veel neerslag valt doet de peilbeheerder de stuwen niet omlaag. Vroeger deden ze dat wel, om zo snel mogelijk het water af te voeren. Maar dan verzopen ze bij wijze van spreken in lagergelegen gebied. De peilbeheerders weten nu goed hoe ze moeten sturen. Vroeger zag je drooggevallen sloten. Nu staat daar wel water in, als buffer om het grondwater op te stuwen. Je ziet de plantjes nu allemaal terugkomen. Ik vind het prachtig om dat te zien. We zijn een goed voorbeeld van waterbeheer voor de rest van Nederland. Hier in Salland is het prima geregeld.’
