Vechtanjer keert terug in Gramsbergen
De vechtanjer, officieel de steenanjer geheten, is het symbool van het Vechtdal. Een prachtig roze tot donkerrood bloeiend anjertje met een bescheiden hoogte van 20-45 cm. Bij Gramsbergen, in een stuk nieuwe natuur langs de Vecht, doen vrijwilligers van IVN Hardenberg/Gramsbergen er alles aan om het plantje weer terug te brengen.
Jan van Hoek, voorzitter van IVN Hardenberg/Gramsbergen, staat al op me te wachten op deze zonovergoten vrijdagmiddag. Naast zijn fiets met maar liefst twee harken. ”Ik heb alles bij me om nu vechtanjers te kunnen zaaien”, zegt hij met een opgewekte glimlach, “Vorige week wilden we dat al doen tijdens de feestelijke opening van de herinrichting van het gebied. Maar de regen kwam die dag met bakken uit de lucht, het was veel te nat. We moesten het zaaien uitstellen.”
Nieuwe natuur
We steken de weg over en lopen langs een kleine haven en een groot veld met prachtige, nieuwe speeltoestellen. Jan: “De afgelopen twee jaar ging dit gebied tussen de Vecht en het stadje Gramsbergen letterlijk op de schop. Voor die tijd werden hier mais en aardappelen verbouwd. Provincie, waterschap en gemeente ontwikkelden, samen met de bewoners van Gramsbergen, een herinrichtingsplan met de naam Vechtrijk Gramsbergen. De rivier kreeg meer ruimte, Gramsbergen weer verbinding met de Vecht. IVN Hardenberg/Gramsbergen had zitting in de klankbordgroep en kon zo ook meepraten. Wij zagen kansen om in dit gebied de biodiversiteit te vergroten en ook om de vechtanjer weer terug te brengen.”
Mini-Vecht en nevengeul
Nu de werkzaamheden zijn afgerond, kun je hier wandelen door twee verschillende, maar onderling wel verbonden deelgebieden. Dicht tegen de stadskern aan ligt het ‘Stadsfront’, ingericht voor ‘beleven, spelen en verblijven’. Naast de haven is er een prachtige tokkelbaan en een ‘mini-Vecht’ waar je met water kunt spelen. Wat verder van de bebouwing ligt een heel ander gebied, met een veel ruigere begroeiing. Dit deel is ingericht om de natuur zoveel mogelijk kansen te geven maar ook agrarisch natuurbeheer mogelijk te maken. Hier vind je dan ook de nieuwe nevengeul van de Vecht, een smalle beek waarin het water meer stroomt dan in de Vecht zelf. Het is een onderdeel van het project 'Swimway Vecht(e)’, een project om waterorganismen meer stroomopwaarts te krijgen. In dit gebied moet je zijn voor de vechtanjer.
Zandbed voor de vechtanjer
Jan stapt voor me uit, door het hoge ruige gras en wijst op koninginnekruid en uitgebloeid tandzaad. “De vechtanjer hoort hier echt thuis”, vertelt hij, “Ze houdt van voedselarme, zandige graslanden. Die ontstaan als de rivier buiten haar oevers treedt. Om de vechtanjer terug te krijgen stelden we voor om hier een 20 cm hoog zandbed aan te leggen. Maar dat wilde het waterschap niet, een verhoging zou de waterbergingsfunctie van het gebied belemmeren. Maar projectleider Marion Geerink bedacht een goed alternatief. Stroken land waar rijke teelaarde was afgegraven, werden opgevuld met zand dat vrijkwam bij het graven van de nevengeul. Zo kregen we zonder te verhogen toch een zandige ondergrond.
Zaaien is simpel
Jan stopt bij een kale plek. Het is tijd om aan het werk te gaan. Hij pakt zijn hark, rult de grond wat op en vermengt in een bakje het zaaigoed met zand. “En dan is het simpelweg gewoon uitstrooien“, zegt hij. “Vorig jaar deden we dit ook. Maar kort daarna stond het gebied zo’n twee maanden volledig onder water. We dachten dat alles was weggespoeld. Maar dat bleek mee te vallen. In juli ontdekten leden van de plantenwerkgroep IVN Hardenberg/Gramsbergen tijdens hun inventarisatie toch al vechtanjers. Binnenkort zaaien we ook nog een streektuinmengsel met soorten als blauwe knoop, korenbloem, slangenkruid en vlasbekje. Het gaat hier prachtig worden.”
Wim Wolthuispad
Wil je naar de nevengeul en het ruige, bloemrijke grasland bij Gramsbergen? Volg vanaf de speelplek met de tokkelbaan het brede graspad, het Wim Wolthuispad. Het is een verlengstuk van het bekende Vechtdalpad, je kunt zo zelfs helemaal naar het Duitse Laar wandelen.
