VLO, knotwilgen, IJsselvallei: een prachtige combinatie

Knotwilgen, hoog water en een opkomende zon, het zijn elementen die de IJsselvallei bijzonder maken. Met enige regelmaat vaart er een rijnaak over de IJssel en vliegen ganzen over om het beeld compleet te maken. Wandelaars en fietsers kunnen hun hart ophalen in dit gebied.

Knotwilgen vragen regelmatig onderhoud. Om de paar jaar moeten ze geknot worden. Gelukkig zijn er veel vrijwilligers die met plezier in het knotseizoen het IJssellandschap in gaan om dit werk te doen.

VLO Zwolle

"Knotoudste, topknop", prachtige inspirerende begrippen, ze komen in dit artikel nog terug natuurlijk. Ik ben digitaal in gesprek met Peter van Beek, een van de organisatoren van de vrijwilligersgroep VLO Zwolle. VLO staat voor Vrijwillig Landschaps Onderhoud. Rondom Zwolle onderhouden deze vrijwilligers vooral veel knotwilgen maar ook grienden en meidoornhagen. Een hechte groep van 60 vrijwilligers met een gemiddelde opkomst van 20 tot 40 man (m/v) is in het knotseizoen van november t/m maart elke zaterdagochtend ergens rondom Zwolle bezig in de natuur. Groenbezig.nl ging er eens kijken.

Griend

Een heel jaar hebben ze niet kunnen werken door de Corona maar met inachtneming van de Corona-maatregelen kunnen ze buiten weer aan de slag. Als ik op een zaterdagochtend langskom hebben ze er al twee zaterdagochtenden opzitten waarbij ze nabij Windesheim in het griend snoeiwerk hebben verricht, waarvan 1 zaterdag zelfs samen met vrijwilligers in het kader van de natuurwerkdag. Een griend is een veld met hele kleine boompjes (mini-knotwilgjes) waaraan dunne takken groeien. Vroeger werden de wilgentakken geoogst om bijvoorbeeld manden van te maken en schuttingen van te vlechten.

Knotten

Deze zaterdag beginnen ze aan de eerste van twee zaterdagen ergens in Zwolle-Zuid langs de IJssel op een particulier terrein met het knotten van wilgen en populieren. Een prachtige boerderij met naast de boerderij aan de ene kant een weiland omringd door houtwallen met daarin veel knotwilgen en aan de andere kant van de boerderij een werkelijk prachtige hoogstamboomgaard. Dit alles ligt vlak achter de dijk langs de IJssel. Als ik aankom spreek ik iemand aan die kennelijk de leiding heeft. Aha, de knotoudste van vandaag: Peter Sips. Knotoudsten zorgen dat alles gecoördineerd en veilig verloopt op de ochtend dat ze dienst hebben en zijn dan de contactpersoon voor de landeigenaar. De VLO kent 5 knotoudsten. Peter introduceert me en ik kan mijn verhaal even kwijt over het gebruik van foto’s voor het artikel in het kader van de privacywetgeving.

Al snel gaat de groep van pakweg 30 mannen en vrouwen aan de slag, deels langs de rand van de boomgaard waar ook knotwilgen staan en deels langs het weiland.

Nestor

Ik raak al rondlopend in gesprek met Herman ten Den, ik had al begrepen dat het coördineren in hoofdzaak door hem gebeurt. Herman kan gerust de nestor van de groep genoemd worden. Hij is zo rond zijn 30^e begonnen met dit werk bij de oprichting van de VLO en doet dit vrijwilligerswerk dus al meer dan 45 jaar.

Herman legt me de werkmethode van de VLO uit. Formeel valt de groep onder de Milieuraad Zwolle maar feitelijk zijn ze geheel zelfstandig. Ze hebben eigen gereedschap en ladders, een eigen aanhanger en zorgen zelf voor alle veiligheidsvoorzieningen. Ze werken in principe niet in natuurgebieden maar op particuliere terreinen.

Eenmaal per jaar komt de coördinatiegroep samen met de knotoudsten bij elkaar in wat ze noemen de TOPKNOT. Tijdens die topknot wordt de planning van het totale seizoen besproken en vastgesteld.

De groep is financieel onafhankelijk, ze krijgen geen subsidie. Met al dat gereedschap, een aanhanger en ladders in het achterhoofd vraag ik natuurlijk waar het geld dan vandaan komt.

Herman beheert ook de financiën voor de groep en antwoordt: “wij maken afspraken met particulieren waarvoor we werken. Als we komen zijn ze verplicht koffie en soep voor de vrijwilligers te verzorgen. Daarnaast kunnen ze een vrijwillige bijdrage storten waarvan wij onze kosten kunnen dekken. We zijn ook wel eens gevraagd voor een project, van de opbrengst konden we de helft van een nieuwe aanhanger betalen.”

Herman (links) in gesprek met een vrijwilliger die aan het snoeien is

Boomgaard

Even later wandel ik gewapend met mijn fototoestel door de prachtige boomgaard en tref daar de eigenaar. Hij is erg blij met de VLO. “Zonder de hulp van deze vrijwilligers zou ik het moeilijk krijgen met het onderhoud van al deze bomen.” Jaarlijks zijn de VLO vrijwilligers ook welkom in de boomgaard om appels en peren te rapen las ik al in de uitnodiging die de vrijwilligers hebben ontvangen voor deze dag. Zo kan hij toch nog wat terug doen. Het mes snijdt op deze manier aan twee kanten.

Na deze ochtend kan ik alleen maar constateren dat de VLO een bijzondere vorm heeft gevonden om landeigenaren te helpen bij het onderhoud van hun terrein en daarmee met het instandhouden van het fraaie IJssellandschap.

Ik eindig dit artikel met een kleine fotoserie die het werk van de VLO en het resultaat in het IJssellandschap laat zien.